/Biu0001.djvu
C\......._'...';"'ł "..
BIBLIOTEKA
'" tJBUCZNA
lo
.. r- Ji";:;Y Orsetti W Chełmie
( "}I
dzy o Regionie
Biuletyn Informacyjny
Chełmskiego Towarzystwa Naukowego
...
I Nr 1
rok 2008
Chelmskie Towarzystwo Naukowe
(...J jest dobrowolnyn1,
san10rzq dl1Yln, trwalYln zrzeszeniem
lnają cyn1 na celu
rozwijanie i propagowanie
inicjatyw, postaw
i dzialali sprzyjających
zaspokajaniu potrzeb edukacyjnych
i naukowych spoleczellstwa
oraz wspieranie organizacyjne
i rzeczowe osób fizycznych
i jednostek organizacyjnych,
które podejn1ują takie dzialania.
ze Statutu ChTN
\" numerze:
Nowe władze ChTN sir. 2
Najważniejsze działania r.hT
w roku 2008 sir. :3
Jan I.fłw:mdow!\ki, 1"III'slal/i/'
i dzilllllllWŚć Im,."r:rsl".
",IIIII""II'n'I, I/al,III".Is:rzr;;I/it.
" .
'I' \IX i U 'I'. sir. 5
ł\ ndrzł'j R )'hal\, n rZtlft
;
i ,Izi,5 (Jwlm,'ih"i,:; Il;Mi",,./.'i
1'""lil':"':; im. 11I",'i; 1',lLIli,,)' Ors,'1Ii
sir. ł3
S)'lwi:ł Glaz. 1'1I11slll'",m Ujis;a
Szll""I" Ztl/flltl",,.,, 'I' U/I'lmi,'
-I,;,'f/I','iZ,' pięri"I,'ri,' sir. 19
JÓZ('( Zając, Z Uwlmlllw mi)"
,
".ial sir. 25
Slalul ChTN sir. 29
/Biu0002.djvu
."
Nowe władze
Chełmskiego Towarzystwa Naukowego
Najważniejsze działania
Chełmskiego Towarzystwa Naukowego
w roku 2008
W alne Zgromadzenie Członków Chełmskiego
Towarzystwa Naukowego; które zebrało się 11 l11arca 2008 r.,
wybrało nowy Zarząd Towarzystwa, a także skład Komisji
Rewizyjnej i Sąd Koleżeński.
Zarząd:
prof. dr hab. Andrzej Stępnik - prezes
mgr Zygmunt Gardzitlski - wiceprezes
dr Józef Pituch - skarbnik
mgr Mariola Szynal - sekretarz
mgr Renata KartaszYl1ska
mgr Zbigniew Lubaszewski
mgr Anna Szymallska
o organizacja. wraz z Instytutem Nauk Humanistycznych PWSZ
w Chelmie oraz Urzędem Miasta Chełma, międzynarodowej
konferencji naukowej PUlIlięć i IIliejsce. Doświlulczellie prze
'złości
ilU pogralliczII, 16-17 maja; obradom towarzyszył objazd naukowy
szlakielTI zabytkowej drewnianej architektury sakralnej pogranicza
kulturowego; trwałym efektem konferencji jest wydawnictwo
zawierające teksty najciekawszych wystąpiell i nadesłanych
artykułów;
Komisja Rewizyjna:
dr Arkadiusz Tofil - przewodniczący
dr Iryna Gładysz-Szopińska
mgr Edyta N owosadzka
o utworzenie Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Przedsięwzięcie
spotkalo się z dużym zainteresowaniem, a w zajęciach uczestniczyło
około 400 osób; studenci-seniorzy najczęściej wybierali zajęcia
z infollnatyki. ale w ofercie znalazły się także wykłady
i konwersatoria z historii, kultury, języka i literatury polskiej, edukacji
ekologicznej, profilaktyki zdrowia, prawa i techniki.
Sąd Koleżeński:
mgr Wojciech Hetman - przewodniczący
prof. dr hab. Jan Lewandowski
dr Paweł Kiernikowski
mgr Grażyna Błaszczuk
o organizacja. wraz z chełmską PWSZ oraz Domem Pracy Twórczej
w Uhrze Polsko - Ukraińskich Warsztatów Malarskich LATO
,
2008, ]-15 września; uczestniczyło w nich 12 artystów z Polski
i Ukrainy; spotkanie zakończyla Biesiada Uherska w starym mlynie
połączona z wystawą oraz przekazaniem części prac plastycznych na
rzecz Ch TN;
Biuletyn Informacyjny .
Chelnlskiego Towarzystwa Naukowego
Rpdaguje zespół pod kierownictwem Anny Szymańskiej.
Adres: ul. Nowy Świat 3.22-100 Chełm
e-mail: humanistyka@pwsz.chelm.pl
Wydawnictwo do użytku wewnętrznego.
Kolportowane nieodpłatnie wśród członków ChTN
o podjęcie pracy nad opracowaniem wydawnictwa Ellcyklopedia
CIleblla; wyłonieni zostali koordynatorzy zespołów tematycznych
(kultura, polityka, społeczellstwo, gospodarka) oraz wstępnie
opracowane hasła do tomu I - Ludzie;
o wydanie dwóch numerów nowego wydawnictwa pL SCIENTIA
prezentującego m.in. dorobek naukowy studentów PWSZ w Chełmie,
w nakładzie po 100 sztuk każde.
3
/Biu0003.djvu
Jan Lewandowski
...
-
.
...
"
. . ,
\.
I "...- ł"IIi:
ł"
\ I j[
\ III ,.
l
Powstanie i działalność towarzystw naukowych
na Lubelszczyźnie w XIX i XX w.
l
l,
I'
IIi
'I ł
'"'\
: i. j
\ I '
r I
I
c-
,
.....
Najstarszą lubelską organizacją o charakterze naukowym było
działające w latach 1818-1830 Lubelskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk,
które w początkowych latach prowadziło ożywioną działalność
naukową i literacką. Wzorowane na Warszawskim Towarzystwie
Przyjaciół Nauk, wśród swoich członków honorowych miało m.in.
powiązanych z Lubelszczyzną lninistra wyznań religijnych i oświecenia
publicznego Stanisława Kostkę Potockiego i Stanisława Staszica.
Prezesem Towarzystwa przez cały czas jego istnienia był Joachim
Owidzki, a najwybitniejszymi postaciami: profesor Szkoły
Wojewódzkiej Jan Kanty Krzyżanowski i Jej rektor Andrzej
Smolikowski.
Upadek powstania listopadowego oznaczał także kres
działalności Towarzystwa, a lata nocy paskiewiczowskiej, a poten1
nasilonej akcji rusyfikacyjnej nie sprzyjaly rozwojowi zorganizowanych
form aktywności naukowej. Dopiero 4 lipca 1874 r. powstała kolejna
tego typu organizacja - Lubelskie Towarzystwo Lekarskie. Zadaniem
Towarzystwa było zapoznawanie lekarzy miasta i guberni z aktualnymi
osiągnięciami n1edycyny krajowej i zagranicznej. Towarzystwo,
skupiające najsilniejszą grupę polskiej inteligencji w rusyfikowanym
Lublinie, zgromadziło pokaźny, wartościowy księgozbiór, w którym
znajdowały się zarówno bieżące czasopisma medyczne polskie
i obcojęzyczne, jak i inne publikacje fachowe. Wielu jego członków
odbyło staże naukowe w znakoll1itych klinikach całej Europy,
uczestniczyło w międzynarodowych kongresach naukowych
i prowadziło badania naukowe, publikowane w Protokołach Posiedzell
Towarzystwa oraz w innych czasopismach medycznych. Towarzystwo
posiadało własne laboratorium anatomii patologicznej. Wśród jego
członków wielu miało znaczące osiągnięcia zawodowe i badawcze
w zakresie chirurgii (Stanisław Dobrucki, Adam Majewski), ginekologii
\
, I
\
j ł
,
, . "
.......... f........,..
-.4
'.
l ł t.
. I
\
I.
. '.' .,'..
.'ł
'\"-
.
',.
r-io!.
.
'"
'W
. \
-
..- p..
11 " ,.,
)
...
.
..
4
\
'"
", '
Uczestnicy międzynarodowej konferencji naukowej "Pamięć i miejsce.
Doświadczenie przeszłości na pograniczu" odbyli objazd naukowy śladami
drewnianej architektury sakralnej. Na zdjęciu: kościółek w Czułczycach.
4
5
/Biu0004.djvu
(Marek Arnsztajn, Czesław Czerwiński) i pediatrii (Jan Cywiński,
Wacław Drożdż, Romuald Sikorski i Wacław Jasiński, późniejszy
profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie). Propozycje
profesury otrzymywał też wybitny lubelski uczony - Hieronim
Łopaciński, obok księdza Ambrożego Wadowskiego członek-
korespondent krakowskiej Akademii Umiejętności.
Rezultaten1 wydarzeń rewolucyjnych z lat 1905-1907 była
pewna liberalizacja stosunków politycznych w zaborze rosyjskim,
wyrażająca się w możliwości legalnego działania różnego rodzaju
stowarzyszeń, w tyn1 także stawiających sobie cele naukowe. Po
tragicznej śmierci Łopacińskiego w roku 1906, 27 maja 1907 r. odbyło
się pierwsze zebranie organizacyjne Towarzystwa Biblioteki Publicznej,
którego celem było "spółdzialanie w rozwoju nauk i oświaty przez
gromadzenie i utrzymywanie księgozbioru ze wszystkich działów
literatury naukowej i beletrystycznej oraz innych środków pomocy
naukowej do użytku powszechnego". Biblioteka miała zatem stanowić
warsztat pracy naukowej, a Towarzystwo gromadziło ówczesną elitę
intelektualną i społeczną miasta: inteligencję (lekarze, nauczyciele,
prawnicy, inżynierowie), przedsiębiorców i bankowców, a także
zaangażowanych w dżiałalność społeczną zien1ian. Towarzystwo
zakupiło od rodziny Łopacińskiego księgozbiór obejmujący 8 500 dzieł
w l] 775 tomach, który stał się podstawą Biblioteki Publicznej im.
H. Lopacińskiego, otwartej 26 kwietnia 1908 r. w gmachu
podominikatlskim. Lopacillski, a ściślej zgromadzone przez niego
zbiory muzealne z okazji wystaw lubelskich w 190 l r. (Wystawa
Przedmiotów Sztuki i Starożytności oraz Wystawa Rolniczo
-Przemysłowa), zainspirowały lubelskich społeczników do utworzenia
Towarzystwa Muzeum Lubelskiego, które w 1914 r. otworzyło Muzeum
Lubelskie. W roku 1909 powstała inicjatywa reaktywowania
Lubelskiego Towarzystwa Naukowego. Jego założyciele zmienili
w roku następnym nazwę na Lubelskie Towarzystwo Literacko
-Naukowe, co miało ułatwić jego rejestrację u rosyjskich władz
gubernialnych. Jeżeli nawet do tego doszło, to Towarzystwo nie
przejawiało aktywności.
Odzyskanie niepodległości w 1918 r. miało ogromny wpływ na
rozwój życia naukowego w mieście. Powiększyła się liczba inteligencji
polskiej różnych profesji, a powstanie szkół wyższych, przede
wszystkin1 Uniwersytetu Lubelskiego (od 1928 r. Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego), było naturalnym bodźcem do
organizowania towarzystw naukowych o różnorodnym charakterze:
branżowych, będących najczęściej, acz nie zawsze, terenowymi
oddziałami stowarzyszeń o charakterze ogólnopolskim, towarzystw
związanych z n1iasten1 i jego instytucjan1i i wreszcie towarzystw
o charakterze regionalnym. prowadzących JJiejednokrotnie badania nad
kulturą, przeszłością i przyrodą swoich okoiic.
W roku 1927 organizowano na Lubelszczyźnie obchody stulecia
śmierci związanego z regionem Stanisława Staszica. Obchody
przygotowywał w latach 1924-1927 Komitet Staszicowski, który po
uroczystościach przekształcił się w Komisję Organizacyjną
Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Lublinie. Terenem działania
Towarzystwa były województwa lube
skie, wołyóskie i poleskie, a jego
celem: "udzielanie pomocy materialnej badaniom naukowym
podejmowanym przez osoby i instytucje w jakiejkolwiek gałęzi wiedzy
ludzkiej". We władzach Towarzystwa znaleźli się uczeni trwale zapisani
w dziejach nauki i znaczący w życiu naukowym Lublina i kraju,
zarówno przed, jak i po II wojnie światowej. Prezesem Towarzystwa był
prof. KUL Zygmunt Kukuiski, zastępcami Julian Krzyżanowski i Feliks
Araszkiewicz, sekretarzen1 generalnyn1 Ludwik Kałnykowski,
skarbnikiem ks. Ludwik Zalewski, a członkami zarządu m. in. Jan
Dobrzaóski, wówczas nauczyciel gimnazjalny, Józef Dutkiewicz
- konserwator zabytków i Władysław Kuraszkiewicz. Towarzystwo
działało przede wszystkim poprzez swoje komisje: Regionalistyczną,
Przyrodniczą, Historyczną, Filologiczną, Filozoficzną oraz Historii
Sztuki i Etnografii. Główny dorobek Towarzystwa to wydawnictwa
naukowe - do wojny opublikowano około 500 arkuszy o łącznym
nakładzie 28,5 tys. egzemplarzy.
W 1934 r. powstał w Lublinie Lubelski Związek Pracy
Kulturalnej, przekształcony w styczniu 1939 r. w Lubelski Instytut
Kultury, skupiający także towarzystwa naukowe, bez naruszania ich
odrębności. Znalazły się w nim ,m.in., obok TPN, Towarzystwo
Biblioteki Publicznej im. H. Lopacióskiego, Lubelskie Towarzystwo
Lekarskie, Towarzystwo Miłośników Książki, Towarzystwo Muzeum
Lubelskiego.
Z nowopowstałym uniwersytetem związany był szereg
stowarzyszeó o charakterze naukowym, spośród których główną rolę
odegrało Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu
6
7
/Biu0005.djvu
Lubelskiego. Powołane uchwałą senatu KUL na początku 1934 r.
w tym samym czasie podjęło owocną, prowadzoną do dzisiaj
działalność, której efekty są imponujące przede wszystkim na polu
wydawniczym. Do roku 1982 opublikowano drukiem 827 tytułów.
W Lublinie działały oddziały terenowe ogólnopolskich
specjalistycznych towarzystw naukowych. Najwcześniej, w 1919 r.
powstały lubelskie sekcje Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego
i Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. Od 1926 r. działał
w Lublinie Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego. Członkowie
tych towarzystw działali przeważnie także w odpowiednich komisjach
Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Towarzystwa Naukowego KUL, stąd
ich samodzielny dorobek był dość skromny w porównaniu z dwoma
lubelskimi potcntatami naukowymi.
Okres międzywojenny to także lata bujnego rozwoju
towarzystw regionalnych, które stawiały sobie za cel również naukowe
poznanie swej przeszłości, kultury i przyrody. Prace wielu działających
...
wówczas regionalistów: K. Janczykowskiego, S. Milera, czy M. Pieszki
posłużyły do dalszych badań nad dziejami małych ojczyzn.
W latach powojennych prawie wszystkie towarzystwa naukowe
wznowiły swoją działalność. Jako pierwsze na terenie Polski podjęło
czynności Towarzystwo Naukowe KUL (21.XI.1944 r.), a jeszcze
w roku 1944 LubeIskic Towarzystwo Lekarskie (17.XII.), które
w następnych latach utworzyło swoje koła powiatowe w większych
miastach województwa: Białej Podlaskiej, Puławach, Tomaszowie
Lubelskim i Zamościu. W kolejnych latach reaktywowały się także
lubelskie oddziały towarzystw ogólnopolskich.
Najbliższe powojenne lata przyniosły gruntowne zmiany
w obliczu naukowym miasta. Po powstaniu nowych uczelni
państwowych Lublin stał się miastem akademickim, z wieloma nowymi
dyscyplinami naukowymi, zwłaszcza przyrodniczymi, medycznymi,
rolniczymi i technicznymi, a rozwój przemysłowy miasta sprawił, że
skupiał on w znacznie większej mierze niż przed wojną inteligencję
techniczną. Przemiany polityczne z kolei, zwłaszcza w okresie
stalinowskim, nie sprzyjały wolności badań naukowych, a władze
zmierzały do centralizacji i podporządkowania sobie także ruchu
naukowego. Stąd, z jednej strony powstawanie wielu nowych lubciskich
sekcji ogólnokrajowych stowarzyszeń naukowych, z drugiej strony
likwidacja samodzielnych, z przedwojenną, lub jeszcze starszą tradycją,
towarzystw naukowych, bądź przekształcenie ich w lubelskie oddziały
stowarzyszcll ogólnopolskich, jak to stało się z działającym od roku
1910 Lubelskim Towarzystwem do Walki z Gruźlicą, którego
kontynuator - Lubelskie Wojewódzkie Towarzystwo Przeciwgruźlicze
- w 1948 r. zostało przekształcone w Oddział Polskiego Towarzystwa
Badml Naukowych nad Gruźlicą. W 1951 r. przestało istnieć Lubelskie
Towarzystwo Lekarskie, a rok później zakOl1czyło wegetację
Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Zanikły towarzystwa związane
z Biblioteką Publiczną im. H. Łopacińskiego i Muzeum Lubelskim.
Podjęte wcześniej próby utworzenia interdyscyplinarnego
stowarzyszenia naukowego pod nazwą Towarzystwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, mimo uchwały Senatu UMCS z 1947 r.
i kilkakrotnych interwencjach rektora Raabego, nie uzyskały aprobaty
władz państwowych. Likwidacji uległy towarzystwa regionalne. Od
1951 r. w Lublinic mieścił się przez pewien czas Zarząd Główny
Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Przełom nastąpił po październiku 1956 r. W następnym roku
powstało Lubelskie Towarzystwo Naukowe, a w latach późniejszych
towarzystwa regionalne, działające zarówno w ośrodkach powiatowych,
jak i mniejszych. Do naj aktywniej szych należą Towarzystwo
Regionalne Hrubieszowskie, wydającc od roku 1961 swój "Biuletyn",
w ktÓryITI są załTIieszczane prace naukowe oraz serię "Biblioteka
Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego". Towarzystwo
Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim rozpoczęło wydawanie w
roku 1969 "Rocznika Międzyrzcckiego", a Zamojskie Towarzystwo
Przyjaciół Nauk "Rocznika Zamojskiego" (do roku 2000 siedem
tomów). Z towarzystw działających w miejscowościach gminnych do
najbardziej aktywnych należy Towarzystwo Przyjaciół Fajsławic, które
w roku 2007 opublikowało swoją 18 pozycję (nie wszystkie mają
naukowy charakter). W roku 1982 powstała przy Wojewódzkim Domu
Kultury w Lublinie Rada Koordynacyjna Towarzystw Regionalnych,
której cclen1 jest 111. in. ułatwianie J
/Biu0006.djvu
6c.
w pierwszym dziesięcioleciu swego istnienia, przed powstaniem
pal1stwowego Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej. Towarzystwo
było organizatorem wielu konferencji międzynarodowych, prowadziło
też ożywioną działalność wydawniczą. Z lubelskiego środowiska
naukowego wyszła także inicjatywa utworzenia Polskiego Towarzystwa
Heraldycznego. Lubelską genezę ma także Polskie Towarzystwo
Logopedyczne. Działalność koordynacyjną i wydawniczą prowadzi też
Lubelski Oddział Polskiej Akademii Nauk w Lublinie. Reaktywowało
działalność Towarzystwo Biblioteki im. H. Łopacillskiego.
Tradycja towarzystw naukowych sięga na Lubelszczyźnie doby
oświecenia i liczy sobie blisko dwieście lat. W zmiennych warunkach
doby rozbiorowej inteligencja lubelska starała się wykorzystać
ograniczone możliwości działania dla rozwoju nauki i kultury. Rozkwit
życia naukowego związany był przede wszystkim z możliwościami
organizowania się i swobodą badań naukowych. Po II wojnie światowej
Lublin i Lubelszczyzna, w związku z rozwojem szkolnictwa wyższego
i instytutów naukowo-badawczych, stały się ważnym ośrodkiem
polskiego życia naukowego, a aktywność naukowa przekroczyła bramy
wyższych uczelni i instytutów badawczo-rozwojowych i ośrodków,
w których się mieściły. Towarzystwom naukowym pozostała rola
integrowania badaczy z różnych instytucji i środowisk, inspiracji badall,
a przede wszystkim wspierania ich publikacji.
S. Kowalczyk, Lubelskie Towarzystwo Lekarskie 1874-1951, Warszawa-
Łódź 1987;
W. Muszyński, Lubelskie Towarzysh1/0 Naukowe jako regionalny o.5rodek
życia naukm1/ego, Problemy Społecznego Ruchu Naukowego, 2000, nr l
(6);
Polska Akademia Nauk Oddział w Lublinie, Biuletyn Informacyjny
1l/2006;
J. Styk, Towarzysh1/a naukowe na Lubelszczyźnie, w: Dzieje Lubelszczyzny,
t. 5. Problemy nauki, kultwy i służby zdro-u.'ia w 60-leciu Polski
niepod/egłej, pod red. T. Menda, Warszawa-Łódź 1986;
A. Uljasz, Hieronim Łopacillski 1860-1906. Człu'wiek, dzielo, pamięć,
Lublin 2006.
A. Wojtkowski, Z dziejów życia kulturalnego w Lublinie w latach 1864-
1918, w: Dzieje Lublina, t. 1 pod red. J. Mazurkiewicza, Lublin 1965.
Wybrana literatura:
R. Bender, Ruch naukowy w Lubelskiem w XIX i XY wieku, "Smmnarium",
1973, nr 2 (22);
Z. Bieleń, Hierunim Lopacblski 1860-1906, Lublin 2006;
J. Dobrzański, Życie umysłowe, szkolnictwo i oświata w I połowie XL¥
wieku, w: Dzieje Lublina, t. I pod red. J. Mazurkiewicza, Lublin 1965;
J. Dobrzal1ski, T. Mencel, Towarzysh1/a naukowe w Lublinie (1944-1959),
"Rocznik Lubelski", 1959, t. 2;
Informator i program JV ojewódzkiego Zjazdu Towarzysnv Regionalnych
i Społeczno-Kulturalnych, Nałęczów 1971;
G. Jakimińska, fVkład Hieronima Łopacblskiego w przygotowanie JJJ'staw:
Przedmiotów Sztuki i Starożytności i Rolniczo-Przemysłowej w 1901 roku
oraz w organizację Muzeum Lubelskiego, w: Hieronim Łopacblski, epoka,
ludzie, region, pod red. Z. Bielenia, Lublin 2006;
"9
10
l 1
/Biu0007.djvu
.
..
.i; .
. ł-ł.... \
, '
" ."
J
.....".
.
... -,
\o
'.
.
.
\
, -; / ':i'r .
I :...
.. t
,
.....
.
...."'*, '
. .
;.
t .
W skansenie w Holi.
" " .'ł
"t- ''''r..
.
J". J
r
. ..' !!!r i . $ ,Ji'"
,
.'ł- . ., ;'
_.,;,' 'O' f
't'
't:
.;. .
"
'ł .
II
!..
..ł.,
Il ::....
".
.t'
'J
12
..
I
J ....
Andrzej Rybak
'. .,Jt..
Wczoraj i dziś Chełmskiej Biblioteki Publicznej
im. Marii Pauliny Orsetti
, ..
-
.. ";-' 'I( i.,
ł" .,'t\.;.,.
,
/
;." . 1
..
4 ..
:ł-........... .):..:
:'
,. . . , 1 a .. "'.....-
...
t
I
'iil,11
" '
Zarys dziejów biblioteki
Chełmska Biblioteka Publiczna jest najstarszą biblioteką
publiczną na terenie miasta Chełma. Jej początki datują się na połowę
1906 roku, kiedy to pod auspicjami Polskiej Macierzy Szkolnej
uruchomiono w mieście, z inicjatywy Marii Pauliny Orsetti, pierwszą
ogólnodostępną bibliotekę. Jej księgozbiór został zgromadzony
w wyniku zbiórki książek wśród miejscowego społeczellstwa. Żywot tej
biblioteki, ze względu na delegalizację Polskiej Macierzy Szkolnej, był
stosunkowo krótki. Zgromadzone książki przejęte zostały przez
p. Skibińską i były wykorzystywane w prowadzonej przez nią tajnej
wypożyczalni. Jej działalność była inwigilowana przez żandarmerię
carską.
Po wybuchu I wojny światowej księgozbiór ten stał się
zaczątkiem biblioteki oświatowej zorganizowanej przez Uniwersytet
Ludowy. W 1916 roku jej zbiory składały się z 800 tomów rożnych
dzieł, w tym około 400 pochodziło z księgozbioru biblioteki Polskiej
Macierzy Szkolnej. Książki wypożyczane były bezpłatnie pod zastaw
60 halerzy od tomu. Siedziba biblioteki mieściła się w prywatnYITI domu
p. Męczynskiej przy ulicy Lubelskiej 76.
Z chwilą odzyskania niepodległości zbiory biblioteczne zostały
przekazane władzom m iasta, które 18 czerwca 1920 roku powołały do
życia Bibliotekę Miejską. Na jej potrzeby przeznaczono lokal
w budynku przy ulicy Lubelskiej 69. W pierwszych łatach działalności
księgozbiór biblioteki powiększono o 1.893 dzieła w ponad 2.000
tomach. Korzystało z niego od 80 do 100 czytelników. W 1923 r.
biblioteka na wniosek radnego dr Gniazdowskiego otrzymała imię
prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. Z tej okazji Rada Miasta
wyasygnowała na jej potrzeby kwotę 15 milionów marek. W dalszych
" I
.. II
. .r!1
\
ł.,' .
..
..
..
13 .
/Biu0008.djvu
latach, w związku ze złą sytuacją finansową miasta, nie było ono
w stanie dbać odpowiednio o tę placówkę kultury. Przykładowo w 1924
r. ani na utrzymanie biblioteki, ani na zakup książek nie przcznaczono
żadnych pieniędzy. Zabrakło również reakcji władz .miast
a
zamknięcie placówki spowodowane brakiem opału. Sytuacja
1
lel1lł
się dopiero w 1929 r., kiedy wyremontowany został budynek biblioteki,
przeprowadzono dezynfekcję oraz dokona
o znaczącego z.akupu
nowości. W tym też okresie Towarzystwo Umwersytetu Robotmczego
uruchomiło w budynku biblioteki czytelnię czasopism. Od l marca
1935 r. biblioteka była czynna we wszystkie dni tygodnia, z wyjątkie
niedziel i świąt, w godzinach 17.00-20.00. Jej księgozbiór składał Się
wówczas z 3.999 książek.
Po wybuchu II wojny światowej Biblioteka Miejska została
zamknięta kilka miesięcy po zajęciu Chełma przez wojska niemieckie.
W czasie okupacji hitlerowcy zniszczyli książki wszystkich autorów
niepochlebnie wyrażających się na temat Niemców. Na 5.200
woluminów będących na stanie biblioteki we wrześniu 1939 r., do
sierpnia 1944 r. dochowało się tylko 500 tomów, głównie beletrystyki.. .
Okres powojenny to szybki rozwój biblioteki. W 1960 r. Jej
księgozbiór liczył 30.000. tomów wypożyczanych w cztere
h
placówkach na tercnic miasta. Z biblioteki korzystało w tym czasie
ponad trzy tysiące czytelników, którzy dokonali 100.000 wyp.ożyczeń.
Od 1964 r. jej siedziba mieściła się w jednym ze skrzydeł Powiatowego
Domu Kultury przy placu Tysiąclecia.
W latach 1975 - 1998 biblioteka w Chełmie funkcjonowała jako
Wojewódzka Biblioteka Publiczna (WBP). Po dziesięciu latach
działania jej księgozbiór liczył 119.166 woluminów wypożyczanych
w Wypożyczalni Głównej i pięciu filiach na terenie miasta. W 1985 r.
zarejestrowanych było 10.985 czytelników, którzy wypożyczyli w ciągu
tego roku 220.340 książek, na l11iejscu udostępniono 23.987
woluminów. W tym okresie w WBP w Chełmie zatrudnionych było 37
pracowników, z których 10 posiadało wykształcenie wyższe.
W ostatnim roku funkcjonowania w strukturze WBP (do końca 1998 r.)
księgozbiór biblioteki wzrósł do 185.824 wOluminów,. natomia
t li
z
a
czytelników do 22.078 osób. W wypożyczalni głównej oraz dZiewięcIU
filiach wypożyczono wówczas 286.360 książek, a na miejscu
udostępniono ich 40.423. Biblioteka zatrudniała wtedy 80 osób, w tym
25 z wykształceniem wyższym.
Dziell dzisiejszy biblioteki
Chełmska Biblioteka Publiczna od 1999 r. jest samorządową
instytucją kultury zapewniającą obsługę biblioteczną mieszkańcom
miasta i powiatu. W skład sieci bibliotecznej ChBP wchodzą: Biblioteka
Główna mieszcząca Wypożyczalnię Główną, Czytelnię Główną,
Centrum Wiedzy o Regionie i Czytelnię Czasopism, trzy filie
biblioteczne na terenie miasta Chełma oraz dwa punkty biblioteczne
zlokalizowane na wsiach.
Zbiory Chełmskiej Biblioteki Publicznej pod koniec 2008 r.
liczyły 243.822 jednostki inwentarzowe, w tym 199.025 książek, 35.404
zbiorów specjalnych oraz 9.858 czasopism oprawnych i 182 tytuły prasy
bieżącej. W roku 2008 przybyło do biblioteki 7740 egzemplarzy
książek, w tYll1 z zakupu 3.858 egzemplarzy na kwotę 100.464 zł.
Z uslug Chełmskiej Biblioteki Publicznej w 2008 r. korzystało 14.629
czytelników z tcrenu miasta i powiatu chełmskiego. Najliczniejszą grupę
użytkowników ChBP stanowiła młodzież ucząca się i studenci.
Corocznie wzrasta także liczba czytelników niczatrudnionych (renciści,
emeryci i bezrobotni). Użytkownicy biblioteki wypożyczyli w ciągu
roku 333.291 jednostki zbiorów, w tym 245.305 książek, 42.572
egzemplarzy czasopisn1 oraz 47.414 jednostek zbiorów specjalnych.
Wypożyczalnia międzybiblioteczna zrealizowała 207 WYPOŻYCZCI1.
W bibliotece zanotowano 137.786 odwiedzin czytelników (472
czytelników dziennie).
ChBP wypożycza czytelnikom "książkę mówioną" i zbiory
audiowizualne. Zbiory udostępnia się osobom niewidomym, słabo
widzącym, jak również z różnymi dysfunkcjami psychofizycznYll1i.
W roku 2008, z przyczyn lokalowych, wypożyczalnia została
przeniesiona do filii na osiedlu "Zachód", co w znacznej mierze
ogranicza dostęp do zbiorów czytelnikom niepełnosprawnym. Aby
zmniejszyć te niedogodności, w każdy czwartek jeździ po Chełmie
Bibliobus, który dostarcza zbiory. biblioteczne do domu osobom
starszym i niepełnosprawnym, na ich telefoniczne zamówienie.
W bibliotece głównej funkcjonuje Informatorium , w którym
znajduje się 13 terminali komputerowych.
bezpłatnym dostępem do
internetu i bazami danych dotyczących zbiorów ChBP. Placówka
udostępnia wszystkim zainteresowanym własną stronę internetową
]4
15
/Biu0009.djvu
(www.chbp.chelm.pl). W roku 2008 z Infonnatorium skorzystało 8.645
czytelników.
W bibliotece prowadzi się szeroką działalność kulturalno
-edukacyjną - konkursy, prelekcje, wycieczki do biblioteki, konferencje,
seminaria i szkolenia oraz zajęcia dla dzieci. Ogółem
w roku 2008 w różnorodnych imprezach kulturalno-oświatowych
organizowanych w bibliotece wzięło udział 11.600 osób. W ChBP
zorganizowano 15 wystaw, które odwiedziło 6.463 osoby.
Prezentowane ekspozycje kierowane były do różnorodnego widza.
Poczynając od prac najmłodszych czytelników, powstałych w efekcie
organizowanych w bibliotece konkursów, poprzez wystawy
organizowane całkowicie przez pracowników biblioteki, jak na przykład
"Cerkwie chełmskie z przełomu XIX i XX wieku - to czego już nie
ma", którą obejrzało blisko 1.300 osób, a kończąc na wystawach
wypożyczonych z takich instytucji jak BW A Galerii Zamojskiej,
prezentujących prace wybitnych polskich grafików, malarzy
i ilustratorów.
Przy współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział
w Lublinie, ChBP zorganizowała pięć wykładów w ramach cyklu
otwartych wykładów z historii najnowszej pod tytułem "Z archiwów
Instytutu Pamięci Narodowej", w których uczestniczyło 355 osób.
Ważną formą propagowania czytelnictwa były spotkania
autorskie i promocje książek; należy wymienić tu m.in. takich autorów
jak: Wanda Sieradzka, Danuta Kurczewicz czy Jacek Dehnel.
W ChBP działa Biblioteczny Ośrodek Telewizyjno-Kinowy
"Świat Kultury" powstały z dofinansowania MKiDzN, w ramach
którego prezentowano wiele ciekawych filmów i spotkań (m.in. filn1Y
Jerzego Stuhra).
W dniach 11-13.04.2008 r. Chełmska Biblioteka Publiczna
uczestniczyła w Międzynarodowej Wystawie Gospodarczej "Wschodnie
inicjatywy gospodarcze". Biblioteka zorganizowała stoisko, na którym
pokazano naj piękniejsze zbiory ChBP oraz zaprezentowano pokaz
multimedialny promujący bibliotekę.
Biblioteka przyjęła 14 wycieczek uczniów szkół z terenu miasta
i powiatu, w których uczestniczyło 352 uczestników.
14 czerwca 2008 r. odbyło się uroczyste nadanie Chełmskiej
Bibliotece Publicznej imienia Marii Pauliny Orsetti, inicjatorki
założenia pierwszej biblioteki publicznej w Chełmie. W uroczystościach
wzięła udział najbliższa rodzina patronki, pracownicy i czytelnicy
biblioteki oraz zaproszeni goście, m.in. przedstawiciele władz miasta
Chełma i Gminy Dorohusk.
W roku 2008 ChBP ze środków MKiDzN w ramach programu
"Mecenat 2008" otrzymała dofinansowanie w kwocie 200.000 złotych,
dzięki czemu połączono wszystkie placówki biblioteki w jedną sieć
kOlnputerową. W pełni skomputeryzowano wszystkie filie biblioteczne
i od l stycznia 2009 r. we wszystkich filiach biblioteki uruchomiono
wypożyczanie elektroniczne zbiorów: Zmodenlizowana została już
istniejąca w budynku głównym sieć komputerowa i wyposażono
placówkę w nowy sprzęt kOl11puterowy. Realizacja tego programu
przyczyniła się do efektywniejszej obsługi czytelników, uproszczenia
procedur wypożyczania i lokalizacji zbiorów oraz szybkiego
wyszukiwania informacji, co bezpośrednio przekłada się na osiągnięcie
podstawowych standardów nowoczesnej biblioteki na miarę XXI wieku.
Biblioteka brała również udział w realizacji zadaJl, w ramach
Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych, na co otrzymała dofinansowanie w kwocie 8.000 zł.
Zadania w ramach realizacji tego programu miały charakter profilaktyki
antyalkoholowej, antynikotynowej i antynarkotykowej oraz
popularyzowały trzeźwy styl życia. Były adresowane do szerokiego
kręgu odbiorców (dzieci, młodzieży, dorosłych). W całym projekcie
uczestniczyło 700 osób.
Chełmska Biblioteka Publiczna po raz kolejny otrzymała
dofinansowanie z Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej na realizację
projektu STOP-KLATKA, w roku 2008 była to kwota 4.900 zł.
W ramach tego projektu zorganizowano sześć spotkaJl oraz pokazy
fih11ów kina niezależnego, krótkOlnetrażowego o wysokiej wartości
artystycznej, które obejrzało 749 osób.
....
16
17
/Biu0010.djvu
Sylwia Głaz
..
-\-, .
"
.
- ..:ł..{, - ..;;,., -' -;--;:::-;
., ......
'1. . __
....-:::::-:.:
:/ . "
...2
_
-:; -
'ł
--::-':':
<'1\.;. '. \ ' -:-:---____..:::::-
-
.
. ł .
'" _" __
:::::::::::::::
" -ł--
---
ł. _
:.--__ __
. -JlII
.ł ,I[ ',' ;1
im; 1
' : c' -- ._
. -
.'.rf fi }!
I I l:jI I II.
j , ,," ,I: I ' fI1u ' 1 : I ł.
! . II,": ł ł
I I I I' ł - I
I' -;::. '
ł
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
- pierwsze pięciolecie
..,. .
"fi
$I 1.L
.... ".... *
t'i ". .. . "
..'
ł .
"
.. J 0..: ...
, "';.H . '"
.. ::.:
. '1- .
;." . -'-. \'Ił.:
.
c'
... -
i;t "
'- . . t" . . -..
... \
.
:.
t. .
.1:'... ' .... I.
....". : t r - ...
: \'. ". f'"
..,
,.
ł. "f'...)-.
,
....t:.
-.fr
.
.,.
r
I
./
..
Niniejsze opracowanie jest próbą zebrania, uporządkowania
i zbilansowania informacji dotyczących pierwszego pięciolecia istnienia
- pierwszej w dziejach Chełma - państwowej wyższej uczelni. Pomimo
krótkiego czasu, Pałlstwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
mocno wpisała się w krajobraz miasta i regionu. Stała się centrum nauki
i kultury. Wśród szkół o takim samym statusie akademickim ma opinię
lidera. Potwierdzają to moje obecne badania. Pod względem dynamiki
rozwoju, chełmska PWSZ może konkurować z innymi uczelniami
w Polsce.
Pałlstwowa Wyższa Szkoła Zawodowa powstała na podstawie
Ustawy z 26. VI. 1997 r. Do zadałl uczelni należą:
l. Kształcenie studentów w zakresie kierunków lub kierunków
i specjalności zawodowych oraz przygotowanie ich do wykonywania
zawodu,
2. Kształcenie w celu uzupełnienia specjalistycznej wiedzy
i umiejętności zawodowych,
3. Kształcenie w celu przekwalifikowania w zakresie danej specjalności
zawodowej,
4. Wychowywanie studentów w duchu poszanowania praw człowieka,
patriotyzmu, demokracji i odpowiedzialności za dobro społeczeństwa.
państwa i własnego warsztatu pracy..l.
22 lipca 200 l 1'. Rada Ministrów wydała rozporządzenie
w sprawie utworzenia PaJlstwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
w Chełmie. Czytamy w nim: ,,(...) zarządza się, co następuje:
l. Tworzy się z dniem l września 200 l roku państwową wyższą szkołę
zawodową pod nazwą "Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w Chehnie", zwaną dalej "Uczelnią".
-r.
. '"
""
:
,.
.tr.-
..
-'
l.
..
ł.
.. -,
,;,.
..........
..
.
Cerkiew prawosławna wHorostycie.
I Ustawa z 26. VI.J997 r., Dziennik Ustaw nr 96, poz. 590.
18
19
/Biu0011.djvu
2. Siedzibą Uczelni jest miasto Chełm"z.
Podstawowym systemem organizacji wyższych studiów
zawodowych w uczelni są studia dzienne. Uczelnia może prowadzić
studia w systemie studiów wieczorowych i zaocznych, a także
organizować studia podyplomowe oraz kursy specjalne Studia
podstawowe wymagają zgody rządu, podyplomowe oraz kursy
specjalne zatwierdza Senat w drodze uchwały.
Pierwszym kierunkiem studiów, jaki powstał w chełmskiej PWSZ
była matematyka. Studenci mogli wybierać specjalności: nauczanie
matematyki lub matematykę z informatyką.
W następnym roku uczenia uzyskała uprawnienia do prowadzenia
atrakcyjnych studiów neofilologicznych. Były to specjalności: filologia
angielska i filologia germańska. Kolejny rok akademicki przyniósł
poważne rozszerzenie oferty dydaktycznej. Pojawiły się: budownictwo,
mechanika i budowa maszyn, filologia polska, historia oraz
elektrotechnika.
Władze miasta Chełma, po oficjalnej zgodzie ministra na postanie
uczelni, zobowiązały się do udzielenia jej finansowego wsparcia
w wysokości 50.000 zł. Uczelnia otrzymała też nieruchomości:
l. przy ul. Prymasa St. Wyszyńskiego, o powierzchni 8 ha 1342 m 2 .
2. przy ul. Wojsławickiej 8 b o powierzchni l ha 2229 m 2 .
3. przy ul. Połanieckiej 8a o powierzchni 639 m 2 oraz 672 m 2 .
Zawarto przy tym zastrzeżenie, że majątek ten może być
przeznaczony wyłącznie na działalność statutową PWSZ 3 . Ponadto
Rada Miejska przekazała na rzecz PWSZ darowiznę, w skład której
weszły nieruchomości położone w Chełmie:
l. przy ul. Pocztowej 54 o powierzchni 951 m 2 ;
2. przy ul. Pocztowej 54 o powierzchni 7760 rn 2 ;
3. udział 4744/331220 części w nienlchomości zabudowanej przy ul.
Pocztowej 54 o powierzchni 3227 m 2 ;
4. przy ul. Połanieckiej o powierzchni 448 m 24 .
Pod koniec marca 2002 roku Zarząd M iasta Chełma,
z udziałem przedstawiciela Zespołu Szkół Mechanicznych, podpisał
porozumienie z PWSZ w sprawie udostępnienia części zasobów
Zespołu Szkół Mechanicznych na potrzeby Instytutu Technicznego
Pa6stwowej Wyższej Szkoły Zawodowej. 28 lutego 2003 r. zapadła
decyzja o likwidacji Zespołu Szkół Mechanicznych im. Ewerysta
Stobnickiego w Chełmie, a 30 października 2003 r. Rada Miasta
wyraziła zgodę na przekazanie majątku Zespołu na rzecz uczelni,
w postaci nieruchomości zabudowanej budynkiem szkolnym i salą
gimnastyczną, położonej przy ul. Pocztowej 54 o pow. 3227 m 2 . Tam
PWSZ ulokowała centralną administrację uczelni oraz Instytut Nauk
Technicznych 5 .
Infrastruktura PWSZ powiększała się dalej. W jej posiadaniu
znalazł się m.in. zabytkowy park oraz budynek dawnej szkoły
w Depułtyczach Nowych - przekazały je władze Gminy Chełm, 12
lutego 2004 roku, z przeznaczeniem na Akademickie Centrum
Współpracy Transgranicznej.
Uczelnia rozwijała się we współpracy z innymi szkołami
wyższymi. Po trzech miesiącach działania, w grudniu 200 l r., PWSZ
podpisała porozumienie o współpracy z Katolickim Uniwersytetem
Lubelski: t 1 oraz Politechniką Lubelską. Strony zobowiązały się m.in. do
prowadzenia studiów podyplomowych, wspólnych bada6, prac
badawczych i wydawniczych, organizacji nowych kierunków i ich
synchronizacji programowej, współpracy organizacji studenckich.
W późniejszych latach do grupy tej dołączyły: Uniwersytet Marii Curie
-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Rzeszowski, Politechnika
Rzeszowska oraz Akademia Rolnicza w Lublinie. Podpisano umowy
o współpracy także z Państwowym Uniwersytetem Woły6skim im. Lesi
Ukrainki w Łucku na Ukrainie oraz z Uniwersytetem w Tennessee
w Stanach Zjednoczonych.
]
)
]
2 Rozporządzenie Rady Ministrów z 24 lipca 2001 r. w sprawie utworzenia
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie, Ustawa z 26 czerwca
..
1997 r. , Dziennik Ustaw Nr 120, poz.1268.
3 APWSZCh, Uchwała Nr XXXV/443/01 Rady Miejskiej w Chełmie z dnia
30 października 200 l r. w sprawie wyrażenia zgody na dokonanie darowizny
na rzecz PWSZ w Chełmie.
4 APWSZCh, Uchwała Nr XL V 1/574/02 Rady Miejskiej w Chełmie z dnia 30
września 2002r. w sprawie wyrażenia zgody na dokonanie darowizny na rzecz
PWSZ w Chełmie.
5 APWSZCh, Uchwała Nr XII/140/03 Rady Miejskiej w Chełmie z dnia 30
października 2003 r. w sprawie wyrażenia zgody na dokonanie darowizny na
rzecz PWSZ w Chełmie.
20
21
/Biu0012.djvu
e
1-
Na czele chełmskiej PWSZ stoi rektor, który kieruje działalnością
uczelni i reprezcntujc ją na zewnątrz. Z rektorem współpracują:
prorektorzy, kanclerz, kwestor oraz dyrektorzy instytutów. Pierwszy
skład zarządzający uczelnią przedstawiał się następująco:
. Rektor PaIlstwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie
- prof. dr hab. Józef Zając
. Prorektor ds. Promocji i Rozwoju - prof. dr inż. Tadeusz Martyniuk
. Prorektor ds. Studiów i Nauczania - doc. dr Beata Fałda
. Kanclcrz - mgr Marian Różański
. Kwestor - mgr Izabela Nafalska.
Zespół ten kieruje uczelnią do dziś. Zmiany dokonano jedynie
w 2007 r., po przejściu prof. T. Martyniuka na etTIeryturę. Obecnie
stanowisko prorektora sprawujc dr Arkadiusz TofiI.
Władze PWSZ zarządzają pokaźnym majątkiem tlwałym
i nietJwałym. Na aktualną infrastrukturę uczelni składają się przede
wszystkim: zespół budynków przy ul. Pocztowej 54 i Pocztowej 52
w Chełmie o łącznej powierzchni 4677,10 n1 2 . Obecnie mieści się tam
Rektorat i Instytut Nauk Technicznych. Na terenie przyległym do w/w
obiektu usytuowane są: budynek Instytutu Nauk Tcchnicznych, budynek
administracji Pa6stwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie,
parking oraz tzw. kuźnia mieszcząca pracownic i laboratoria Instytutu
Nauk Technicznych.
W marcu 2006 r. uczelnia rozpoczęła budowę
trzykondygnacyjnego budynku dydaktycznego dla Instytutu Matematyki
i Informatyki przy ul. Partyzantów.
W budynku przy ul. Wojsławickiej 8b kształci się studentów
specjalności: filologia angielska i filologia germal1ska.
W posiadaniu PWSZ w Chełmie jest także budynek przy ul.
Nowy Świat 3. Został wyremontowany i 21 maja 2006 roku odbyła się
uroczystość oddania obicktu do użytku. W gmachu mieści się Instytut
Nauk Ilumanistycznych, gdzie kształcą się studcnci historii i filologii
polskicj. Wszystkie obickty są przystosowanc dla osób
niepełnosprawnych.
Ponadto uczelnia ma 65 ha ziemi na terenie gminy Chełm oraz
pracuje nad kolejnymi projektami, m.in. budowy uczelnianego kampusu
oraz ośrodka sportowo-rekreacyjncgo. Od początku w PWSZ
dojrze
ała .id
a bud0':Y lotniska i zakupu samolotów. Realizacja tego
przedsIęwzięcia nastąpiła w drugim pięcioleciu.
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa zatrudnia
wyspecjalizowanych pracowników: nauczycieli akademickich
pracowników bibliotecznych, obsługi i innych. W roku akademicki
200 1/2002 pracowało tu 29 osób na stanowiskach naukowo-
dydaktycznych, w tym sześcioro z ty tulem naukowym profesora lub
d
ktora habilit
wanego. Poza własną kadrą, zatrudniane są osoby
z mnyc
u
zell1l np. KUL, UMCS czy Politechniki Lubelskiej. W roku
akademlcknTI 2002/2003 widzimy wyraźny wzrost zatrudnienia
w PWSZ - zajęcia dydaktyczne prowadziło w owym czasie 66
pracowników naukowo-dydaktycznych (17 osób na stanowisku
profesora, 23 wykładowców i 26 asystentów). W roku akademickim
2004/2005 zatrudnionych było już 83 osoby, a w kolejnym roku
akademickim - 207 nauczycieli akademickich.
Rozwijała się wewnętrzna struktura uczelni. W roku akademickim
2005/2006 w PWSZ funkcjonowały cztery instytuty, w skład których
wchodziło dziewięć katedr.
Z roku na rok przybywało uczelni studentów - w roku
akademickim 2001/2002 na pierwszy rok studiów przyjęto 114
studentów na studia dzienne i 96 na studia zaoczne. W roku
akademickim 2005/2006 studiowało już 1.834 osoby na studiach
stacjonarnych i 395 na studiach niestacjonarnych. W roku akademickim
2005/2006 Uczelnię opuściło 225 absolwentów.
PWSZ w Chełm ie szybko stworzyła rozległe możliwości dla
ruchu studenckiego. Samorząd studencki w latach 2002 - 2006
organizował m.in.: koncerty charytatywne, "wampiriady", dni otwarte,
dni kultury studenckiej, konferencje naukowe. Studencki samorząd
z każdym rokiem działa coraz prężniej, stymuluje rozwój środowiska
tud
ntów, co z kolei wpływa na tworzenie więzi z uczelnią, miastem
I regIOnem.
W PWSZ w Chełmie działają też studenckie koła naukowe,
w których jest możliwość rozwijania zainteresowań i pasji. Jako
pierwsze powstało Koło Informatyczne, założone w 2002 roku.
Członkowie wymieniają się poglądami i doświadczeniami, pomagają też
studentom, którzy mają problemy ze zrozumieniem niektórych
zagadniel1. Koło jest współorganizatorem corocznych Konferencji
Entuzjastów Infonnatyki. Z kolei Kolo Naukowe Studentów
22
23
.t
/Biu0013.djvu
Dziennikarzy założone zostało w 2004 roku. Jego osiągnięciem było
nawiązanie współpracy z chełmskim oddziałem "Dziennika
Wschodniego" i możliwość publikowania przez studentów własnych
artykułów oraz odbycia wakacyjnych staży zawodowych.
Powstała Grupa Teatralna STUKOT przygotowująca m.in.
spektakle, wieczory poetyckie i muzyczne. 2 czerwca 2005 r. odbyła się
premiera spektaklu pl. "To sowicie nagradza, gdy kto swej cnoty nie
zdradza" opracowanego na lTIotywach "Żywota Józefa" Mikołaja Reja.
Spektakl został pokazany w naturalnych wnętrzach Chełmskich
Podzicn1i Kredowych.
W uczelni istniejc też Akadelnicki Związek Sportowy AZS
PWSZ, który powstał 7 lipca 2004 roku. Dzialają tu następujące sekcje:
tenisa stołowego kobiet, pilki siatkowej kobiet, piłki siatkowej
mężczyzn, koszykówki mężczyzn, piłki nożnej halowej, łckkoatletyki.
AZS PWSZ był organizatorem lub współorganizatorem różnorodnych
imprez Sp0l1owych, n1.in.: tun1iejów siatkówki, mistrzostw w tcnisie
stołowym kobiet. mistrzostw w tenisie stołowym mężczyzn, rajdów
rowerowych, lTIistrzostw w wyciskaniu sztangi, międzynarodowych
bicgów ulicznych, mistrzostw w ulicznych bicgach sztafetowych,
m ityngów pływackich.
Z powyższego wynika, że pierwsze pięciolecie upłynęło PWSZ
w Chełmie pod znakiem sukcesu. Uczelnia prężnie się rozwijała, dając
młodzieży możliwość zdobycia wykształcenia. Funkcjonowanie tak
dużego organizmu pozytywnie wpłynęło też na gospodarkę miasta oraz
jego wizerunck w regionie i kraju.
Państwowa Szkoła Zawodowa w Chełm ie jest dynam iczn ie
rozwijającą się placówką dydaktyczno-naukową, która wyrosła
z autcntycznych potrzcb miasta i rcgionu. Zatrudnia fachową kadrę
naukową i tworzy szanse dla młodych pracowników na rozwój
naukowy. Dzięki obecności PWSZ w Chełmie, ponad cztery tysiące
osób 111a lnożliwość kształcenia się i rozwoju. Uczelnia systematycznic
poprawia swoją bazę dydaktyczną i rozszerza ofertę edukacyjną,
wspierając ją różnymi formami współpracy z ośrodkami zagranicznyn1i.
Swym absolwentom gwarantuje kontynuowanie studiów II stopnia na
innych uczelniach. Konccntrując się na problemach dydaktycznych, nie
zaniedbuje badml naukowych. W sposób zauważalny buduje swą
pozycję w rankingu wyższych uczelni w Polsce.
Józef Zając
Z Chełma na cały świat
Decyzją ustawy sejmowej z 1997 roku powołano do życia
państwowe wyższe szkoły zawodowe, ktore zajęły miejsce opuszczone
przez wyższe szkoły inżynierskie, gdy te awansowały do rangi
politechnik. Nowa grupa uczelni miała stanowić, poprzez odpowiednie
usytuowanie, rekompensatę edukacyjną dla regionów i miast, które
utraciły prawa i przywileje byłych miast wojewódzkich.
Już w następnym roku powstało dziewięć takich uczelni,
rozpoczynając nieprzewidzianą, pełną emocji i niespodziewanych
zwrotów, radości i... złości, epopeję państwowych uczelni
zawodowych. Na Lubelszczyźnie pierwsza PWSZ pojawiła się w Białej
Podlaskiej w 2000 roku, w rok później, zgodnym staraniem władz
i zainteresowanego środowiska naukowego, została powołana uczelnia
chełmska, zaś w roku 2005 powołano PWSZ w Zamościu. Obecnie
w kraju funkcjonuje 35 wyższych uczelni zawodowych, w których na
studiach inżynierskich i licencjackich, pobiera bezpłatnie naukę ponad
120 tys. studentów.
Mając wiele doświadczeń, krajowych i zagranicznych,
organizatorzy, a później zarządzający tymi uczelniami pokierowali ich
rozwojem tak, aby maksymalnie zrealizować pokładane w nich nadzieje
na autentyczną edukację młodzieży i rozwój regionu. Uczelnie te dały
w krótkim czasie prawdziwy pokaz poprawnego i oszczędnego
zarządzania, pomimo bardzo ograniczonego ich finansowania. Pokazały
również, jak można zdobywać środki na rozwój z innych źródeł.
W sposób szczególny uksztahowała swój rozwój uczelnia
chełmska. Uwzględniając wyjątkowe usytuowanie oraz własne,
długoterminowe prognozowanie rynku pracy i jego otoczenia
polityczno-gospodarczego, główny nacisk położono na kierunki
klasyczne studiów wyższych, w tym na studia techniczne. Obecnie
uczelnia kształci inżynierów na czterech kierunkach. Szczególną wagę
przywiązuje się do trzech specjalności lotniczych: pilotaż, mechanik
24
25
/Biu0014.djvu
samolotowy i nawigacja lotnicza. Pierwsi absolwenci chełmskich
studiów inżynicrskich pilotują już saIlloloty pasażcrskie w Europie
i Ameryce, choć jeszcze jako początkujący - z drugiego fotela. Inni
zdobywają wysokie miejsca w różnych zawodach lotniczych o zasięgu
krajowym i międzynarodowym. Uczelnia, jako jedyna w kraju ma
własne lotnisko, które rozpocznie intensywne funkcjonowanie od
wiosny tego roku (2009 - przyp. redakcja). Latać będą nad nil11
uczelniane cessny 152 i nowy 8-osobowy, dwusilnikowy samolot,
będące zaczątkiem własnej floty powietrznej.
Nowa formuła organizacji kształcenia praktycznego przyniosła
efekty w postaci niezbędnego dzisiaj rozszerzenia programu lotów oraz
zdobywanych licencji, a ponadto obniżenia ich kosztów, w porównaniu
z tradycyjnie ponoszonymi o... 60 proc. Kandydaci na tc prestiżowe,
bezpłatne i bardzo interesujące studia rekrutują się z obszaru calego
kraju. Najmniej młodzieży przychodzi zaś z Lubelszczyzny i oczywiście
z... Chełma, i to w sytuacji, kiedy uczelnia oferuje studentom naukę na
kierunku mechanika i budowa 111aszyn, wspOl11agana przez stypendia
unijne, każde w wysokości 1000 zł miesięcznie. Bądź człowieku, w tej
sytuacji, prorokiem we własnym kraju! Podobnie rzecz się ma na
specjalności matematyka z informatyką, której studcnci obawiali się...
zasadzki, ukrytej za wysokim stypendiUlTI i początkowo nie chcieli
przyjąć oferowanej pomocy. Dopiero seria spotkań i rozmów
wyjaśniających doprowadzila do tego, że na Boże Narodzenie 2008 r.
przesłano im z kwestury uczelni po 3000 zł. No cóż, jednYIll trzeba
płacić za możliwość studiowania, a tutaj płacą jeśli tylko będziesz chciał
poważnie traktować proces swojego kształcenia; bądź tu mądry i weź
pieniądze, na dodatek unijne. Unijna rzeczywistość wciąż wygląda
podejrzanie na wschodnich krcsach dzisiejszej Rzeczypospolitej.
Chełmska uczelnia oferuje również kształcenie humanistyczne
na kierunkach: filologia polska i historia z bardzo ciekawymi
specjalnościami, do któl)'ch dołączy jeszcze jedna, wyjątkowo
atrakcyjna i bardzo feministyczna, ale za to wymagająca szczególnych
predyspozycji psychiczno-fizycznych i znakomitej prezencji. Może na
tę ofertę zareagują tegoroczni maturzyści, a szczególnie maturzystki.
Wykształcenie w zakresie języków: angielskiego, nielllieckiego
i rosyjskiego, a także amerykanistyki, można zdobywać w Instytucie
Neofilologii, mieszczącym się przy ul. Wojsławickiej. Dużyn1
zainteresowanie111 cieszą się studia inżynierskie na kierunku rolnYITI,
które będą rozwijane w formie kierunków pokrewnych jak np.
leśnictwo. Nowością od nowego roku akademickiego będą pierwsze
studia magisterskie, do których uczelnia dojrzała kadrowo i lokalowo.
Znakomite warunki lokalowe, klimatyzowane pomieszczenia,
współcześnie i dobrze wyposażone laboratoria, niezatłoczone pracownie
komputerowe, jakie trudno napotkać gdziekolwiek indziej oraz zadbane
obszerne otoczenie zewnętrzne to materialna wizytówka uczelni.
Rozpoczynający się rok niesic zapowiedź ogromnej i bardzo
absorbującej budowy komplcksu CSI - Centrum Studiów Inżynierskich
w Depułtyczach Królewskich, na który Uczclnia w pierwszym etapie
uzyskała ponad 40 mln zł. Będą się tam mieścić nowoczesne laboratoria
lotnicze, mechaniczne, budowlane i elektrotechniczne oraz budynek
dydaktyczny. Jednym z eksponatów, oprócz posiadanych przez uczelnię
pełnowartościowych samolotów wojskowych, będzie pasażerski boeing
737, kompletny, z resursem pozwalającym na odbycie kilku lotów,
kiedy uczelnia wybuduje pas startowy. Projekt kompleksu,
wykonywany przez firmę S&S z Olsztyna, jest na ukOllczeniu; wkrótce
rozpoczną się prace budowlane. W wyniku tcj inwestycji na terenie 4,5
ha powstanie jeden z najbardziej nowoczesnych obiektów uczelnianych .
w Europie, o powierzchni dydaktyczno-laboratoryjnej przekraczającej
17 tys. m kw. Będzic się tam znajdował również jedyny w Polsce
ośrodek certyfikacji samolotów w klasie 5700 kg wagi oraz hangar
remontowy na duże samoloty pasażerskie.
Dzicll przed Wigilią (2008 r. - przyp. redakcja) otrzymaliśmy
wiadomość o przyznaniu uczelni kwoty 4600 tys. złotych na budowę
pierwszego obiektu CWT - Centrum Współpracy Transgranicznej
w Depułtyczach Nowych. W miejscu dawnej szkoły powstanie wysokiej
klasy budynek konferencyjno-hotelowy, z trzema apartamentami
mieszkaniowymi, czternastOllla pokojami hotelowymi, salą
konferencyjną na 80 osób, stołówką i kuchnią. Tamtejszy park też
uzyska nowy wystrój. Budowa i wyposażenie powinny zostać
zakończone w marcu 20 10 roku. In
estycje te dadzą wiele nowych
miejsc pracy, których część, zgodnie z umową, pozostanie w dyspozycji
wójta gminy Chełm. Wiesław Kociuba i jego zastępca Lucjan
Piotrowski są jednYllli z największych przyjaciół uczelni.
Dotkliwy brak przemysłu, a co za tym idzie miejsc pracy
w regionie, skłonił uczelnię do podjęcia działań lllających na celu
organizację, a następnie budowę własnego, dużego zakładu
26
27
/Biu0015.djvu
produkcyjno-remontowego, związanego z lotnictwelll cywilnym.
Chodzi o to, aby absolwenci, głównie kierunków teclmicznych, mogli
znaleźć godne miejsca pracy i możliwość organizacji życia we własnym
l11ieście i regionie, bez ryzykownych wyjazdów poszukiwaniu chleba
i godziwych warunków życia.
STATUT
CHEŁMSKIEGO TOWARZYSTWA NAUKOWEGO
Przedruk za:
Po/ska Kurier Lube/ski, 28/utego -l marca 2009
Rozdział I
Postanowienia ogólne
l
Chełmskie Towarzystwo Naukowe zwane dalej "Stowarzyszeniem",
jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem mającym na
celu rozwijanie i propagowanie inicjatyw, postaw i działań
sprzyjających zaspokajaniu potrzeb edukacyjnych i naukowych
społeczeństwa oraz wspieranie organizacyjne i rzeczowe osób
fizycznych i jednostek organizacyjnych, które podejmują takie
działania.
2
Siedzibą Stowarzyszenia jest miasto Chelm.
3
Stowarzyszenie posiada osobowość prawną i działa na podstawie
przepisów ustawy Prawo o stowarzyszeniach /Dz.U. Nr 20, poz. 104 z
późniejszymi zmianami/ oraz niniejszego statutu.
4
Stowarzyszenie może być członkiem krajowych i międzynarodowych
organizacji o podobnym celu działania.
28
29
/Biu0016.djvu
5
zobowiązuje się do działania na rzecz celów Stowarzyszenia i
przestrzegania postanowierl jego statutu.
Stowarzyszenia swoim dzialaniem obejmuje obszar Rzeczpospolitej
Polskiej.
11
6
Członkowstwo Stowarzyszenia nabywa się przez przyjęcie kandydatury
przez Zarząd Stowarzyszenia zwykłą większością głosów w drodze
uchwały.
Czas trwania Stowarzyszenia jest nieograniczony.
7
12
Stowarzyszenie realizuje cele przez:
aJ organizowanie i prowadzenie własnych szkól wyższych i placówek
oświatowo-wychowawczych,
bl wspólpracę i wspóldzialanie z instytucjami, których cele są zgodne z
celami Stowarzyszenia w tym szczególnie ze szkołami wyższymi,
ci współpracę z osobami i instytucjami w zakresie zbierania infonnacji
wymiany doświadczcń w dziedzinie kształcenia na poziomie szkoły
wyższej,
dl doradztwo i pomoc prawną zakresie kształcenia oraz szkolenia,
el inne dzialania sprzyjające rozwojowi statutowych celów organizacji,
fi prowadzenia dzialalności integrującej członków Stowarzyszenia.
9
1. Członkowie Stowarzyszenia zobowiązani są:
al swoja postawą i działaniami przyczyniać się do wzrostu roli i
znaczenia Stowarzyszenia,
bl dbać o jego dobre imię,
ci popierać i czynnie realizować cele Stowarzyszenia,
dl przestrzegać postanowierl statutu i powszechnie obowiązującego
prawa,
el regularnie płacić składki.
2. Członek Stowarzyszenia ma prawo brać udział w życiu
Stowarzyszenia, w szczególności:
al przysługuje mu bierne i czynne prawo wyborcze,
bl wnioskować we wszystkich sprawach dotyczących celów i
funkcjonowania Stowarzyszenia,
ci korzystać z lokali Stowarzyszenia,
dl posiadać legitymację Stowarzyszenia i nosić odznaki
Stowarzyszenia,
el korzystać z rekomendacji, gwarancji i opieki Stowarzyszenia w
swojej działalności,
fi korzystać nieodpłatnie z urządzeń technicznych, poradnictwa i
obsługi prawnej, które Stowarzyszenie stawia do dyspozycji
członków,
g/ korzystać z innych możliwości, jakie stwarza swoim członkom
Stowarzyszenie.
8
Stowarzyszenie realizując swoje statutowe cele może powołać inne
organizacje w granicach przewidzianych prawem.
Realizując powyższe cele Stowarzyszenie opiera się na spolecznej pracy
czlonków. Może jednak zatrudniać pracowników do prowadzenia swych
spraw.
lO
Członkiem Stowarzyszenia może zostać osoba fizyczna posiadająca
pelną zdolność do czynności prawnych, która przez złożenie deklaracji
30
e
31
/Biu0017.djvu
13
16
l. Osoby prawne mogą zostać czlonkami wspierającyn1i poprzez
zlożenie oświadczenia woli zarządowi Stowarzyszenia, który podejmie
w tej kwestii stosowną uchwalę.
2. Takim samym trybie następuje ustanie czlonkostwa wspierającego
Stowarzyszenia.
3. Fonnę i rodzaj wspierania Stowarzyszenia czlonkowie wspierający
ustalą z Zarządem Stowarzyszenia.
4. Czlonkowie wspierający będą korzystać z praw przyslugujących
członkom zwyczajnym wymienionym w
12 ust. 2 lit. b-g.
Wladzam i Stowarzyszen ia są:
l. Wahfe Zgromadzenie Członków.
2. Zarząd tt
3. Komisja Rewizyjna.
4. Sąd Koleżeński.
17
Kadencja wszystkich władz wybieralnych Stowarzyszenia trwa 2 lata.
18
14
Uchwały wszystkich władz Stowarzyszenia zapadają zwykła
większością głosów przy obecności co najmniej połowy członków
uprawnionych do głosowania, jeżeli dalsze postanowienia statutu nie
stanowią inaczej.
Skreślenie z listy czlonków Stowarzyszenia następuje przez:
l I rezygnację pisemną zlożoną na ręce Zarządu,
21 wykluczenie przez Zarząd za:
al działalność sprzeczną ze statutem oraz uchwalam i Stowarzyszenia.
blnie uczestniczenie w pracach Stowarzyszenia,
ci zaleganie z oplatą skladki członkowskiej przez trzy okresy,
dl na pisemny umotywowany wniosek co najmniej 10 czlonków
Stowarzyszenia z przyczyn określonych literą a, b niniejszego
paragrafu,
el utratę praw obywatelskich w wyniku prawOll1ocnego wyroku sądu.
19
e
l. Najwyższą władzą Stowarzyszenia jest Walne Zgromadzenie
Członków.
2. Walne Zgromadzenie zwołuje Zarząd co najmniej jeden raz na
dwanaście miesięcy lub częściej na pisemny uzasadniony wniosek
co najmniej 113 członków Komisji rewizyjnej, powiadamiając o
jego terminie, miejscu i porządku obrad wszystkich członków
listami poleconymi lub w każdy inny skuteczny sposób, co najmniej
14 dni przed terminem rozpoczęcia obrad.
3. W Walnym Zgromadzeniu winna uczestniczyć co najmniej połowa
członków uprawnionych do głosowania w pierwszym terminie, a w
drugim - może ono skutecznie obradować beż względu na liczbę
członków.
4. W Walnym Zgromadzeniu mogą uczestniczyć członkowie
zwyczajni Stowarzyszenia, oraz z głosem doradczym członkowie
wspierający i zaproszeni goście.
5. Do kompetencji Walnego Zgromadzenia należy:
al uchwalenie programu dzialania stowarzyszenia,
15
Od uchwały Zarządu w przedmiocie wykluczenia czlonkowi
przysługuje odwolanie do Walnego Zgromadzenia Członków na co
najmniej 2 I dni przed terminem Walnego Zgromadzenia. Uchwala
Walnego ZgrOll1adzenia jest ostateczna.
H.ozdział II
Władze Stowarzyszenia
t
32
33
/Biu0018.djvu
bl rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdałl Zarządu Komisji
Rewizyjnej,
ci udzielenie absolutorium ustępującemu Zarządowi.
dl wybór członków Zarządu i KOlnisji Rewizyjnej,
el uchwalenie zmian statutu,
fi podejmowanie uchwał w sprawie powoływania przez
Stowarzyszenie innych organizacji,
g/ podjęcie uchwaly w sprawie rozwiązania Stowarzyszenia,
hl rozpatrywanie odwołałl od uchwal Zarządu wniesionych przez
członków Stowarzyszenia.
ilpowoływanie i odwoływanie składu Sądu Koleżellskiego oraz
rozpatrywanie odwołail od jego orzeczeil,
j/ rozpatrywanie skarg członków Stowarzyszenia na działalność
zarządu.
6. Uchwały Walnego Zgromadzenia zapadają zwykłą większością
glosów członków.
7. Zmiana statutu, odwołanie Prezesa, członków Zar1ądu, Komisji
Rewizyjnej, Sądu Koleżellskiego oraz rozwiązanie Stowarzyszenia,
wymaga kwalifikowanej większości 50% plus jeden głos rW
Y obecności
połowy członków stowarzyszenia w pieIwszYIn tenninie i bez względu
na liczebność w drugim terminie.
8. Każdemu członkowi przysługuje jeden głos.
el ustalenie wysokości składek członkowskich.
6. Do zarządu należą wszystkie sprawy nie zastrzeżone dla innych
władz Stowarzyszenia.
21
l. Komi
:ł Rewizyjna składa się z 3 członków wybranych przez Wałne
Zgromadzenie.
2. Komisja Rewizyjna składa się z Przewodniczącego i dwóch
członków.
3. Do kOlnpetencji Komisji Rewizyjnej należy:
al kontrola bieżącej pracy Stowarzyszenia,
bl składanie wniosków w przedmiocie absolutorium na Walnym
zgromadzen iu,
ci występowanie z wnioskiem o zwołanie Wałnego Zgromadzenia.
22
20
l. Sąd koleżellski składa się z 5 członków Stowarzyszenia nie będących
członkam i Zarządu.
2. Do kOlnpetencji Sądu należy rozpatrywanie każdego pisemnego
wniosku członka stowarzyszenia poza wnioskami i skargami
wniesionymi na władze stowarzyszenia.
3. Sąd zbiera się na pisemny wniosek członka stowarzyszenia i
us
o
unkowuje się do jego wniosku w terminie nie dłuższym niż jeden
mIesIąc.
4. Sąd zamyka postępowanie wydaniem orzeczenia, które podaje do
wiadomości wszystkich członków.
5. Stronom sporu przysługuje odwołanie od orzeczenia, które podaje do
wiadomości wszystkich członków.
6. Orzeczenia Sądu zapadają w pełnym składzie.
1. Zarząd składa się z 5 do 7 członków wybranych przez Walne
Zgromadzenie na 2 -letnią kadencję.
2. Zarząd składa się z Prezesa, wiceprezesa, skarbnika oraz pozostałych
członków Zarządu.
3. Prezesa powołuje i odwołuje Walne Zgromadzenie na 2 - letnią
kadencję.
4. Zarząd konstytuuje się na pieIwszym po wyborach zebraniu.
5. Do kompetencji Zarządu należy:
al przyjmowanie nowych członków Stowarzyszenia,
bl reprezentowanie Stowarzyszenia na zewnątrz i działanie w jego
. . .
ImIemu,
ci kierowanie bieżącą pracą stowarzyszenia,
dl zwoływan ie Walnego Zgromadzen ia,
23
l. Majątek stowarzyszenia powstaje:
al ze składek członkowskich,
bl z darowizn, spadków, zapisów i subwencji,
ci z dochodów z własnej działalności,
34
35
/Biu0019.djvu
dl z dochodów z ofiarności publicznej.
2. Funduszami i majątkiem Stowarzyszenia zarządza Zarząd.
3. Stowarzyszenie na zewnątrz reprezentuje Prezcs Zarządu.
4. Do zaciągania zobowiązall lnajątkowych upoważnieni są dwaj
członkowie Zarządu łącznic.
5. Środki pieniężne mogą być przechowywane wyłącznie na koncie
Stowarzyszcnia.
24
1. Stowarzyszenie rozwiązuje się na podstawie uchwały Walnego
Zgromadzenia lub w innych przypadkach przewidzianych w przepisach
prawa.
2. Podejmując uchwałę o
ZgrOlnadzenie określa sposób
majątku stowarzyszenia.
3. W sprawach nic uregulowanych niniejszym statutcln mają
zastosowanie postanowienia Prawa o stowarzyszeniach.
rozwiązaniu stowarzyszenia Walne
jego likwidacji oraz przeznaczenia
36
-t
e
37
/Biu0020.djvu
38
e
l'
..t
/Biu0021.djvu
'. -
:'..' .. ..
...
. ."
,
. ,
",
.".. ,. ,
-.:
-
. '- y',....
.
," " "
J ł
,
..
.t r
4
. ,
, "\f'
I.
.t
..
. w Holi
W skanscmc
-41
...- .
-
...
.
.
..*
'l
,
\
\
.
.
..-
.
'I ..
:'lo'
h
\:
' .
i.'
p
.e\,
... ...
.-'"
.
. .
'. . i
,.
. .